Depremi önceden haber veren olaylara bir bakış

Depremi önceden haber veren olaylara bir bakış

Gökyüzündeki ışıklar - Kuvartz saatlerdeki bozukluklar - evcil
hayvanlarda değişiklikler - balıklarda panik işaretleri - Küstüm çiçeği
depremden önce küsüyor - yere düşen çiviler - ve yer altındaki
değişikliklerin incelenmesi üzerine
1 7 Ağustos 1999 Kocaeli depremini izleyen günlerde halk arasında:
yeraltı sularının akış rejimlerinin değiştiği, gökyüzünde bazı
ışıkların gözlendiği, evcil hayvanlarda bazı davranış bozuklukları
gözlendiği konusunda konuşmalara hepimiz tanık olduk. Bu yazıda, sözü
edilenlerden bazılarına değinilecek ve daha da ileri giderek bilimsel
açıklamalar getirilecektir.
Şurası gerçek ki; deprem ışımaları (şimşekleri), deprem bulutları,
uzamış ay görüntüsü ve hayvan davranış anomalileri gibi 1519 adet olay,
17 Ocak 1995 Kobe depreminin habercisi olarak bu depremden sonra fax,
elektronik mesaj ve telefonlarla Japonya'da sismoloji alanında çalışan
kurum yada kişilere bildirilmişti (Ikeya ve Matsumoto, 1998a). Bunun
gibi diğer bazı ilginç olaylar ve getirilen bilimsel açıklamaları
aşağıda verilmiştir. Aynı zamanda Jeofizik
teknikler kullanarak "depremleri önceden tahmin etme" (eartquake
prediction) konusunda gerçek verilere dayalı örnek çalışmalar da burada
konu edilecektir.
YAŞAMIMIZDAKİ DEPREM HABERCİLERİ
Kuvartz saatler bazen depremin habercisi mi?
6427 kişinin hayatını yitirdiği 17 Ocak 1995 Kobe depreminden bir gün
önce, deprem episantır1 noktasından 25 km uzaktaki bir şehirde yaşayan
bir Japon vatandaşı, Osaka Üniversitesindeki Yer ve Uzay Bilimleri
merkezinde deprem konusunda çalışması ile tanınan H. Ma tsumoto 'ya
telefon etmiş ve olağan dışı esrarengiz haberci bir olay hakkında
konuşup kendisine bilimsel şekilde açıklanmasını istedi.
Anlatılana göre depremden önce: Evdeki bir kuvartz masa saatinin
yelkovanı hareketini durdurdu ve belirgin olarak ters yönde hareket
etmeğe başladı. Benzer olarak Japonya'daki bir üniversite öğrencisinin
de Kobe depreminden önce Faynı sıradışı olayı yaşadığı fakat bunu
kimseye anlatmadığı belirtilmiştir. Saat depremden sonra normal olan
önceki çalışmasına devam etmiştir (Ikeya ve diğ., 1998b).
1976 yılında 240 bin kişinin hayatını yitirdiği büyük Tangshang
(Tangşayn) depreminden 8 saat önce de deprem episantır noktasından 160
km uzaktaki Çin başkenti Pekin'de kuvartz saatlerin durduğu yine rapor
edilmişti. Diğer yandan bu tür saatlerin bazılarındaki yelkovanın
depremden bir gün önce bu kez normal yönde, olduğundan daha hızlı
şekilde döndüğüne ilişkin duyumlar da alınmıştı.
Konunun bilimsel olarak açıklanabilmesi için Osaka Üniversitesi Yer ve
Uzay Bilimleri Merkezi araştırma laboratuarında bir dizi deneyler
yapıldığı bilinmektedir (Ikeya ve Matsumoto, 1997a). Bu deneyler
sırasında; önce bir kuvartz masa saati Van de Graaff statik elektrik
jeneratörünün (alimünyum folye ile kaplı olan) küresi üzerine
yerleştirilmiştir. Jeneratörden 10 W gücünde 120-130 MHz frekansında
bir elektromanyetik alan uygulanmıştır. Bu
elektromanyetik alan etkisi altında kalan saatin yelkovanı normalinden
8 kat daha hızlı dönmeye başlamıştır. Bu olaya elektronik olarak şu
açıklama getirilir: Uygulanan elektromanyetik alandan dolayı dijital
saatin elektronik devresinde bir elektrik şarj (yük) atlaması olmuş ve
bundan dolayı meydana gelen sıradışı akım saat motorunun aksi yönde
hareketini tetikleyip yelkovanın ters kutuptaki yönde dönmesine veya
aynı polaritedeki hareketini tetikleyip yelkovanın daha hızlı dönmesine
neden olmuştur (Ikeya ve diğ., 1998b; Ikeya ve Matsumoto, 1997a). Bu
deneyler dizisi Kobe depremi öncesi kuvartz saatlerde gözlenen
yukarıdaki olayların deprem oluşum mekanizmasının bir elektromanyetik
alan yarattığını açıklar.